Als de overheid in het algemeen belang gronden nodig heeft, kan zij besluiten om tot onteigening over te gaan. De overheid dient degenen die als gevolg van de onteigening hun eigendom verliezen volledig schadeloos te stellen. Dat betekent dat niet alleen de waarde van de onteigende grond vergoed moet worden, maar dat ook bijkomende schaden vergoed moeten worden zoals bijvoorbeeld verhuiskosten, gemist inkomen en aanpassingskosten. Niet alleen eigenaren maar ook degenen die rechten hebben op de gronden die onteigend worden, zoals huurders en pachters, hebben recht op schadevergoeding.
De procedure bij onteigening
Eerst moet de overheid proberen om in onderhandeling tot overeenstemming te komen over de aankoop van de gronden die in het algemeen belang verworven moeten worden. Als dat niet lukt, dan kan de overheid tot onteigening overgaan. Daarvoor is een procedure vastgesteld. De overheid vraagt de Kroon (via het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) om de gronden ter onteigening aan te wijzen. Degenen die belang hebben om de onteigening te voorkomen kunnen bij de Kroon verweer voeren. Als de Kroon de gronden ter onteigening aanwijst, kan de overheid in een dagvaarding de rechtbank vragen om de onteigening uit te spreken. De rechtbank stelt ook de schadeloosstelling vast.
Voordat de onteigening werkelijk plaatsvindt, gaat een lid van de rechtbank samen met een of enkele deskundigen die door de rechtbank benoemd zijn, de situatie ter plekke bekijken. De deskundigen adviseren de rechter over de hoogte van de schadevergoeding.
Deskundig advies
Advies, onderhandelen en bijstand bij onteigening is specialistisch werk. De wet geeft weinig regels. Het houvast komt van rechterlijke uitspraken die al eerder zijn gedaan in vergelijkbare gevallen. Dat betekent dat kennis en ervaring nodig zijn om u goed te kunnen adviseren en voor u in een procedure op te treden. De leden van de VOA -de Vereniging van Onteigeningsadvocaten- zijn specialisten en adviseren zowel overheden als grondeigenaren. U kunt bij hen terecht voor advies, ook als er nog geen sprake is van een rechtszaak. Onteigeningsadvocaat zoeken »
Kosten
De advocaatkosten die de grondeigenaar maakt in de onteigeningsprocedure komen in het algemeen voor vergoeding door de overheid in aanmerking.